Slogans: “Schoenspoelen met sappenkuur”, “Na een detox voel je je als herboren en fit”. Bijna een vaste prik, na de december maand gaan we massaal ‘detoxen’. Het begint met een dry januari, tussendoor ergens sport- of sapvasten en het eindigt ergens in juni met het dumpen van “de laatste bikini kilo’s”. Maar is detoxen echt zo goed zoals de slogans aangeven? En wat doet het met je lichaam? Detoxen is een door alternatieve behandelaars gebruikte term voor het reinigen van het lichaam van afvalstoffen of gifstoffen. Veelgebruikte methoden hierbij zijn: o.a. vasten, warmwaterbaden, kleibehandelingen, klysma’s of darmspoelingen, detoxkuren of supplementen.

Als het gaat om het opruimen van lichaamsvreemde stoffen kan je alle stoffen indelen in 2 soorten: wateroplosbare en vetoplosbare stoffen. Wateroplosbare stoffen kan het lichaam in het algemeen makkelijk afvoeren: de nieren halen ze uit het lichaam en je plast ze uit. Vetoplosbare stoffen moeten eerst wat verwerkingsstappen door de lever ondergaan om ze af te voeren.

Het lichaam heeft voor het opruimen van vetoplosbare stoffen 2 strategieën. De eerste is de binding aan gal. Dit gebeurt in de lever. Als de stoffen zijn gebonden aan gal, worden ze uiteindelijk via de ontlasting uitgescheiden. De tweede methode gebeurt ook in de lever. Via een proces, dat biotransformatie heet, worden vetoplosbare stoffen via verschillende stappen wateroplosbaar gemaakt. Als dat is gebeurd, dan plas je de stoffen uiteindelijk uit.

Dankzij het opruimmechanisme van het lichaam worden de meeste stoffen in onze voeding netjes opgeruimd en uitgescheiden. Van stoffen die direct of indirect aan voedsel worden toegevoegd, zoals E-nummers en bestrijdingsmiddelen, is precies bekend via welke processen ze in de lever en de nier worden opgeruimd. Toegelaten E-nummers en bestrijdingsmiddelen stapelen dus niet in het lichaam.

Er zijn stoffen in ons voedsel aanwezig waar het lichaam meer moeite heeft om ze uit te scheiden. Een voorbeeld hiervan zijn dioxines. Een derde van de dioxines die je binnenkrijgt wordt via ontlasting uitgescheiden en de rest wordt heel langzaam afgebroken door het lichaam en een deel kan stapelen in vetcellen. Het binnenkrijgen van deze stoffen kan je niet geheel voorkomen. Daarom gelden voor deze stoffen zeer strenge productnormen. Met deze normen is meegenomen dat er nooit gevaarlijke hoeveelheden in je lichaam kunnen ontstaan. Soms komt het inderdaad voor dat je een keer te veel binnenkrijgt, bijvoorbeeld via vis. Maar dan nog is het op langere termijn onschadelijk. Als je gevarieerd eet, dan herstelt je lichaam de balans vanzelf. Detoxmethodes dragen niets bij aan dit opruimproces.

Het zelfreinigend proces in het lichaam gaat 24 uur per dag door. Detoxmethodes hebben geen enkele invloed op dit zelfreinigend proces van het lichaam. De meeste detoxmethodes zijn onschadelijk, maar sommige detoxmethodes kunnen juist precies het tegenovergestelde bewerkstelligen van wat is beoogd. Het ontgiften met de klei/kalksoorten kalebas of pimba is een voorbeeld hiervan. Dit wordt gebruikt in de veronderstelling dat de klei het gif via de huid uit het lichaam trekt. Echter, bijna alle producten van deze kalksoort bevatten te veel lood en dat kan schade geven aan het lichaam.

Conclusie:
1: Voor alle vormen van detoxen geldt dat wetenschappelijk niet voldoende onderbouwd is dat ze werken. Er is tot nu toe weinig onderzoek verricht naar detoxen. De onderzoeken die er zijn, zijn vaak kleinschalig en worden wetenschappelijk niet onderbouwd.
2: Het lichaam beschikt over een zelf genezend vermogen en het vermogen om zich te ontdoen van gif- en afvalstoffen door de lever en de nieren.
3: Het lichaam heeft een natuurlijk afvalverwerkingssysteem voor het opruimen van lichaamsvreemde en potentieel toxische stoffen. Dat proces verloopt voornamelijk via de lever.

Hanny Roskamp: Ik vind het maar een raar idee, dat detoxen. Alsof je lichaam bolstaat van gif… en alsof het met kunstgrepen gereinigd zou moeten worden. Onder gif verstaan detoxers uiteenlopende zaken als “kunstmatige geur-, kleur- en smaakstoffen” maar ook “restjes van verbranding”, verzuring en verontreinigingen uit het milieu” Als je het zo achter elkaar leest lijkt het heel erg. Maar de realiteit is dat het meeste ervan niet eens gif is en dat je lichaam goed is toegerust om op eigen houtje te ontgiften zonder diëten, zonder hulpmiddelen.

Trap vooral niet in reclame spots, posters met slogans zoals boven beschreven staat of door de sportschool verkochte poeders, sappen of pillen met het idee je lichaam te reinigen. Ons lichaam reinigt zelf. Wel kan het mentaal goed voelen een aantal dagen minder of geen suiker te eten, een sapkuur te volgen of een dagdeel te vasten (Intermittent vasten). Maar dat goede gevoel komt doordat tijdens de sapkuur of vasten slechte eetgewoonten geen kans krijgen. Het doel moet dan niet zijn om je lichaam te reinigen maar om mentaal lekkerder in je vel te zitten. Waarom dan niet door andere methodes te gebruiken, zoals stoppen met roken, gevarieerd eten, matig alcoholgebruik, voldoende beweging en meer ontspannen?

Geniet!

Groetjes, Mascha.

Voedingscentrum
Biochemicus; de zin en onzin van detoxen