Tegenwoordig zie en hoor ik veel mensen om mij heen die bang zijn om koolhydraten te eten omdat ze denken er dik van te worden. Een aanname die wordt gevoed door social media, de media maar ook door trainers, diëtisten, vrienden en familie. Termen als ‘neem afscheid van je suikerverslaving’, en ‘koolhydraten zijn slecht’ vliegen om je oren. Koolhydraten-arme gerechten zijn hot. De bladen puilen uit van de ervaringsverhalen. ‘Sanne eet koolhydraatarm: vooraf dacht ik: wat een onzin’.

Yeah right: de kans dat Sanne nauwelijks beweegt of haar voedingspatroon aanvult met extra eiwitten en vetten is groot. We kennen allemaal een Sanne die een vies gezicht trekt bij het woord koolhydraten alleen al en de indruk wekt daardoor kilo’s lichter te zijn. Ik vind dat velen de weg kwijt zijn in voedingsland. We voelen ons al schuldig als we patat met een heerlijke flats mayonaise eten en grossieren in termen als sinnerfood, sinner sunday, het is de zonde waard et cetera. Beroerd word ik ervan. Allemaal streven we een ideaalbeeld na. Sportieve, slanke lijven die we zien op instagram, Facebook en in het echt in de sportschool. Zou het niet veel beter zijn als we eens beginnen om van ons zelf te gaan houden, dankbaar zijn voor de prestaties die onze lichamen elke dag weer leveren. Wel eens bij stilgestaan wat je lijf allemaal voor je doet en kan doen? Wat heeft het voor jou gedaan?

Energiebommen
Maar laten we de koolhydraten eens even onder de loep nemen. Kom je nou echt zoveel aan van die krengen? En als we ze van ons menu schrappen, worden we dan inderdaad net zo strak als de rolmodellen die we najagen? Wat zijn koolhydraten eigenlijk en waarom hebben we ze nodig? Koolhydraten zijn een belangrijke voedingsstof voor ons lichaam. Ze leveren energie op. Om precies te zijn levert een gram koolhydraten vier gram energie. Het is dus vooral een brandstof maar wordt ook gebruikt als een bouwstof. Een andere benaming voor koolhydraten is sachariden. Koolhydraten zijn opgebouwd uit de atomen koolstof- (C), waterstof (H) en zuurstof (O) die samen een keten vormen. De lengte van deze ketens vormen een kenmerkend verschil tussen de verschillende soorten. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen verteerbare en niet-verteerbare koolhydraten.

De verteerbaren worden ingedeeld op hun complexiteit, monosachariden (onder meer druivensuiker, vruchtensuiker, disachariden (zoals tafelsuiker) en poly (veel) vormen van sachariden onder meer zetmeel en vezels. De niet verteerbare koolhydraten zijn vezels. Voedingsvezels stimuleren een gezonde darmwerking en dragen bij aan het verzadigingsgevoel.

Alle koolhydraten worden afgebroken tot glucose of verpakt als glycogeen, opgeslagen in de spieren en lever. Een overschot aan glucose wordt direct verbrand, uit geplast of in kleine hoeveelheden omgezet in vet.

Snelle brandstof
Oke, dat is helder. Maar waarom wat doen koolhydraten voor ons lichaam? Nou, de verteerbare koolhydraten zijn snelle energie leveranciers die gemiddeld vier kcal per gram opleveren. Deze snelle brandstof wordt belangrijker naarmate er hogere inspanningen worden vereist en meer coördinatie. Dat laatste is te wijten aan het feite dat het centraal zenuwstelsel voor een belangrijk deel op pure glucose draait. Koolhydraten worden door het lichaam afgebroken tot glucose en dat rond zwerft in het bloed of als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en in de lever. Het hormoon insuline is hierbij betrokken. Gemiddeld bevindt zich 150 tot 400 gram glycogeen in de spieren en 60 tot 80 gram in de lever. Training en het juiste voedingspatroon kunnen de glycogeenvoorraden verdubbelen. Bij hoge inspanning wordt het glycogeen in de snelle glycolyse (anaerobe systeem) verbrand en dat levert energie op. Het levert ook oxaalacetaat op, nodig voor vetverbranding. Soms kosten inspanningen nog meer energie en om arbeid te verrichten is energie nodig. Om de vetverbranding goed te laten verlopen zijn bepaalde stoffen van de koolhydraatverbranding nodig, om tijdens het sporten vetten te kunnen verbanden, moet het lichaam dus over voldoende koolhydraten beschikken.

Flauw gevoel
Voor enkele weefsels is glucose de enige brandstof die gebruikt kan worden. Rode bloedcellen kunnen alleen uit glucose energie halen en is glucose ook de voorkeursbrandstof van de hersenen. Wanneer er onvoldoende glucose voor de hersenen beschikbaar is, voelen mensen zich al snel flauw. Dat zie ik vaak tijdens een pittige training: Flauw vallen, het gevoel hebben bijna flauw te vallen, trillen, slechte coördinatie of totaal geen energie. Waarom? Omdat we te bang zijn om koolhydraten te eten!

Maar die vermaarde koolhydraten zorgen er ook nog eens voor dat spierweefsels niet wordt afgebroken maar misschien wel het belangrijkste is dat koolhydraten ook als bouwstof worden gebruikt. Ze repareren DNA, dat grotendeels uit koolhydraten bestaat.

Koolhydraten in voedsel
In een heleboel voedingsmiddelen treffen we koolhydraten aan zoals in fruit, groente, melk, aardappelen, peulvruchten en graanproducten zoals brood, rijst en pasta’s. Uiteraard hoort daar ook het gewone tafelsuiker bij, die we als toevoeging ook binnenkrijgen via frisdranken, koeken, taarten en andere zoetigheden.

What’s the problem?
Afslanken door minder koolhydraten.
Dik worden door koolhydraten.
Je hebt goede en slechte koolhydraten.

En wist je dat…
ons speeksel het enzym amylase bevat? Amylase verteert koolhydraten. Het verteren van koolhydraten begint dus al in de mond. Wij mensen zijn dus zeer geschikt voor koolhydraatconsumptie.

Wat leren we hiervan?
Dat het niet of te weinig koolhydraten tot je nemen zorgt voor een dalend gewicht omdat het gebrek eraan spieren afbreekt en vocht verliest. Ook val je af omdat iets, in dit geval de koolhydraten, geschrapt wordt uit het voedingspatroon waardoor je minder calorieën binnenkrijgt. Als je stopt met het dieet, wordt je uiteindelijk weer zwaarder.

Onze hersenen hebben glucose nodig en als ze dat niet krijgen wordt het uit spieren gehaald en mind you: het hart is ook een spier. Eet dus gewoon brood, pasta en rijst als je dat lekker vindt, want er bestaat geen enkel dikmakend product. Blijf nadenken en eet bewust. Soms eet je net iets te veel van iets, en vergeet je je groenten en fruit, maar dat is geen ramp. Geniet van wat je in je mond stopt. Houd de voedselnazi’s op afstand, geniet van je voedsel en heb je lichaam lief.

Kortom
Dus, terug naar de vraag “Als we minder of zelfs geen koolhydraten meer eten worden we dan net zo slank en strak als die mannen en vrouwen die schitteren op de sportschoolposters?” is het antwoord: nee. We worden niet strakker en slanker van het skippen van koolhydraten, tenzij we een uitgebalanceerd voedingspatroon hebben.

We hebben die koolhydraten nodig voor onze drukke bestaan, voor onze sport, school en werkprestaties, voor onze concentratie en coördinatie en voor ons humeur!

Heb het leven en koolhydraten lief!

Sportieve groet,

Mascha